Ludmilla of Lijken aan de Lopende Band

Ludmilla of Lijken aan de Lopende Band is een aangrijpende voorstelling over de laatste Bonte Avond in Kamp Westerbork.

Westerbork, juni 1944. In de ochtend was het zoveelste transport geweest naar het oosten. Familie en vrienden waren weg. ’s Avonds was het tijd voor vermaak. Cabaret! Een Bonte Avond, waarbij de kampcommandant, SS-Obersturmführer Albert Gemmeker, steevast op de voorste rij zat. Op het programma die avond: Ludmilla of Lijken aan de Lopende Band, een opera-pastiche van Erich Ziegler (muziek) en Willy Rosen (libretto). Op het toneel: Gruppe Bühne onder leiding van Max Ehrlich – een gezelschap met de beste acteurs en zangers van die tijd.

De tekst en een piano-uittreksel van Ludmilla werden gevonden in de nalatenschap van pianiste en schrijfster Ida Simons (1911-1960). Het werd opgevoerd in juni 1944, op de laatste Bonte Avond in het kamp. Meestal bestonden die avonden uit revuesketches en cabaretnummers die voor een groot deel niet meer te achterhalen zijn. Maar dit was een ambitieus programma: een opera-parodie. Partituur en libretto waren noodzakelijk voor de instudering.

Hoe breng je 75 jaar na dato een in piano-uittreksel en libretto gestolde uitvoering opnieuw tot leven? Belangrijker: hoe doe je recht aan de omstandigheden waarin toen de uitvoerenden zongen en speelden en de toeschouwers lachten en meeleefden? Hoe bevrijdend is lachen als je in doodsangst verkeert en je alle menselijke waardigheid is afgenomen?

Regisseur Eva Buchmann, dramaturg Ben Hurkmans en pianist Marcel Worms sloegen de handen ineen en dooraderen de voorstelling met herinneringen aan Westerbork van onder meer journalist Philip Mechanicus (1889-1944) en Etty Hillesum (1914-1943). Beiden werden vanuit Westerbork naar Auschwitz getransporteerd en daar vermoord. Ook teksten van Ida Simons klinken tijdens de voorstelling.